Bart Schultz
Op 10 april 2025. nam ik deel aan één van de bijeenkomsten die ging over Mobiele keringen. De bijeenkomst werd georganiseerd in samenwerking met de Afdeling Hydraulic Engineering, Faculteit Civiele Techniek van de Technische Universiteit Delft. De Afdeling bleek op het terrein van TU Delft onder de naam Floodproof Holland al twaalf jaar over een heuse proefpolder te beschikken waarin de verschillende type keringen kunnen worden getest.
Bescherming tegen overstromingen wordt normaal gesproken verzorgd door onze duinen, dijken en stormvloedkeringen. In geval van calamiteiten of van het risico daarop zijn er echter twee soorten andere voorzieningen nodig: de tijdelijke keringen of de mobiele keringen.
Een duidelijk voorbeeld van tijdelijke keringen zijn bijvoorbeeld de sponningen in deuren en doorgangen door dijken waarin schotten of schotbalken kunnen worden geschoven om overstroming tegen te gaan. Tijdens het hoge water in 1995 heb ik met enkele collega’s gekeken naar zo’n voorziening in een rivierdijk bij Tiel langs de Waal. Hier waren zelfs twee sponningen achter elkaar waar schotbalken in waren geschoven en daartussen was paardenmest gestort, want dat was erg ondoorlatend.
Voor mobiele keringen werden doorgaans zandzakken gebruikt. Het vullen en plaatsen ervan is echter nogal zwaar en relatief tijdrovend werk en men is dus op zoek gegaan naar andere soorten mobiele keringen, die sinds enige tijd dus kunnen worden getest in de proefpolder op het terrein van TU Delft.
Tijdens de bijeenkomst waren 's ochtends eerst inleidingen en een discussie, waarna we naar de proefpolder gebracht werden voor de lunch, met daarna uitleg, bezichtiging en demonstratie van de verschillende proefopstellingen.
Mobiele keringen zijn in Nederland nog zeer weinig toegepast. Wel zijn er meer toepassingen in het buitenland, waarvan een aantal ook in de proefpolder zijn onderzocht. Tijdens één van de inleidingen bleek dat het ministerie van Defensie over een proefgebied in de Marnewaard in Groningen beschikte waar soldaten kunnen oefenen met de aanleg van mobiele keringen, omdat zij in dergelijke situaties vaak ter ondersteuning worden ingezet.
Tijdens de overstromingen in Limburg in 2021 zijn op de traditionele wijze maar liefst 250.000 zandzakken gevuld en ingezet. Na de overstromingen is het Waterschap Limburg begonnen met onderzoek naar alternatieven voor de zandzakken. In het kader van dit onderzoek zijn er testlocaties bij Roermond geweest. Op basis hiervan heeft het Waterschap Limburg inmiddels mobiele keringen van het type Geodesign Barriers aangeschaft. Deze moeten binnen 1 uur inzetbaar zijn. Wel zijn daarbij op enkele punten nog steeds zandzakken nodig, vooral om te voorkomen dat onderloopsheid optreedt. De materialen staan nu op een geschikte locatie opgeslagen in enkele containers. Eén container komt overeen met 60.000 zandzakken. Waterschap Limburg oefent jaarlijks in oktober, om direct gereed te zijn als zich een calamiteit kan voordoen.
Ook werd een Handboek mobiele keringen getoond dat door Rijkswaterstaat in samenwerking met internationale partners is uitgebracht. Het boek kan als pdf worden gedownload.
Zoals gezegd werden na de lunch in de proefpolder de verschillende proefopstellingen bezichtigd, gedemonstreerd en toegelicht. De meeste waren geschikt voor een waterkering van maximaal een meter. Het type Mobiele dijken kon echter tot 3,5 meter keren, wat voor zo’n dam toch wel een zeer grote hoogte is. Al met al dus een zeer interessante bijeenkomst waaruit bleek dat er zeker de nodige nieuwe mogelijkheden zijn om mobiele keringen aanzienlijk sneller en met minder moeite te kunnen inzetten dan de tot voor kort gebruikelijke zandzakken.
