Redactie
Het aardige vond ik dat je heel erg oorspronkelijk onderzoek gaat zitten doen, heel erg in die primaire bronnen zit. Dat is gewoon ontzettend leuk. Het was voor heel veel van die mannen de eerste of tweede keer dat ze hun verhaal vertelden. Dat is natuurlijk heel anders dan dat je - ik noem maar wat - de Slag bij Arnhem gaat uitzoeken. Dat is al vier keer of zes keer bekeken, vanuit alle hoeken en gaten. En hier kom je bij elk bemanningslid of bij elk vliegtuig weer oorspronkelijke verhalen tegen.
[Om een voorbeeld te geven: de B-17 die mijn vader op 28 mei 1944 bij Groenekan heeft zien neerstorten]. Je moet je voorstellen: de zeven overlevende bemanningsleden zijn krijgsgevangenen gemaakt. Die hebben dan een jaar in een krijgsgevangenkamp gezeten. Ze zijn in mei ’45 bevrijd. Ze zijn vervolgens teruggebracht naar de Verenigde Staten. Ze kwamen in juli ’45 weer bij pa en moe thuis. Ze vertelden dan natuurlijk een keer hun verhaal. Maar ja, tegelijkertijd met hen kwamen er honderdduizenden anderen terug uit alle andere situaties; uit de Pacific en uit Europa. Dat verhaal viel ook een beetje dood. Men ging zijn eigen gezin stichten. Iedereen zei op een gegeven moment:
“Nou ja, nu hebben we het verhaal wel zo’n beetje gehoord. Jij met je vliegtuig, maar ik heb ook heel veel meegemaakt in de Pacific.”
Mensen hadden wel hun herinneringen en hun verhaal, maar daar werd eigenlijk niet zo heel veel mee gedaan. In families ook vaak niet. Het bekende verhaal: pa vertelde, en na drie keer zeggen de kinderen: “Pa, hou eens op met dat gezeur over dat oude vliegtuig”, als ze zelf kinderen kregen. En ineens komt in de jaren tachtig zo’n ‘gek’ - uit Nederland, in dit geval - die alles wil weten. Dan komen er hele mooie dingen boven water. Mooie, maar ook minder mooie herinneringen. Fotoalbums die altijd onder het stof in een kast hebben gelegen. Er gaan echt luikjes open die altijd gesloten zijn geweest.
Dat heb ik altijd het leuke van dit onderwerp gevonden; dat je de mens achter de technologie en de mens achter de grote pijlen op de kaart ziet. De combinatie van het strategische verhaal, de grote luchtoorlog-plaat, hoe die in elkaar zat en hoe het zo is gekomen, tot en met het hele basale verhaal van dat kleine ventje dat in dat vliegtuigje zat.