Enige tijd geleden was ik bezig met onze subsidieaanvraag ‘Niet voor niets bewaard. Conservering van de persoonsdossiers van de Rijksdienst ter Uitvoering van de Zuiderzeesteunwet’ bij Metamorfoze, het conservering- en digitaliseringproject van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. In de aanvraag geef ik aan hoe bijzonder het is dat dit archief uit de papierversnipperaar is gebleven en hoe blij ik daarmee ben omdat dit archief nu nog steeds als onderzoeksbron voor historici en (scheeps)genealogen geraadpleegd kan worden. Eigenlijk had het om reden van privacy eind jaren zeventig vernietigd moeten worden, maar omdat Peter Dorleijn bij de Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders onderzoek deed naar de Zuiderzeevisserij kon het archief in bruikleen worden genomen en verhuisde het van Den Haag naar Amsterdam. De bruiklenen werden verlengd omdat ook het onderzoek werd voortgezet, en uiteindelijk is het archief bewaard gebleven en in 2006 officieel overgedragen aan Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad.
De eerste contacten van Peter met de Stichting met de lange naam dateren van 1978, maar het duurde een paar jaar voordat er geld was om te starten met een omvangrijke studie naar de technisch-ambachtelijke kant van de Zuiderzeevisserij en de sociaal-economische en culturele aspecten van verschillende Zuiderzeegemeenten. In mei 1982 kwam deel I uit van de serie Van Gaand en Staand Want, in februari 1996 deel V. Daarnaast werd door Peter het resultaat van zijn tekenkunst en onderzoekswerk vastgelegd in het boek en de reizende expositie Zuiderzeevisserij in beeld (1987) en in de publicatie De bouwgeschiedenis van de botter. Vierendertig voet in de kiel (1998).
Peter was één van de eersten bij de Stichting die in zijn werk de methode van oral history gebruikte. De geschiedschrijvers van het Zuiderzeeproject waren in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw in de gelukkige omstandigheid dat er veel mensen waren die uit de eerste hand konden vertellen hoe Flevoland tot stand was gekomen. Via vraaggesprekken kon informatie worden verkregen die via andere bronnen, bijvoorbeeld geschreven archieven, boeken en rapporten, niet beschikbaar was. Dit gold des te meer voor het onderzoek naar het leven en werken van de Zuiderzeevissers. Peter bezocht in de jaren tachtig en negentig de toen al hoogbejaarde vissers en boekstaafde hun verhalen die hij vervolgens voorzag van tekeningen van zijn eigen hand.
Officieel is Peter Dorleijn op 7 maart 2002 met pensioen gegaan. Nog steeds spreken we bij Nieuw Land met waardering over zijn werk als behouder van de cultuur van de Zuiderzeevissers. De genoemde boekenserie, tekeningen, reizende expositie en overige publicaties van Peter worden in de collecties gekoesterd.
Met weemoed denken de oud-medewerkers van de Stichting die nu nog in Lelystad werkzaam zijn terug aan Peter en aan de koekjestrommel die hij bij elk bezoek meebracht! En blij zijn we nog elk jaar met de mooie Nieuwjaarsgroet die we van hem ontvangen.