De Bolivar kustpolders in Venezuela

Venezuela is één van de belangrijkste olieproducerende landen. De meeste olie wordt gewonnen aan de oostkust van het meer van Maracaibo. De olie zit tussen 300 en 500 meter diep en wordt zowel in het meer, als op het land gewonnen in winputten in een grid van ongeveer 250 bij 250 meter. Door de ondiepe winning is er sprake van veel bodemdaling, die in de meest beïnvloede gebieden in totaal ongeveer 10 meter zal bedragen. Toen de oliewinning omstreeks 1920 begon lag het landoppervlak op zo’n 2 meter boven zeeniveau. Wanneer de oliewinning zal zijn voltooid, zal het maaiveld op de diepste plekken derhalve zo’n 8 meter onder zeeniveau liggen. Door de bodemdaling en de bedijkingen hebben zich langs de kust naast elkaar drie polders - Tia Juana, Lagunillas en Bachequero - gevormd, die elk de vorm van een halve cirkel hebben met de kust als rechte lijn. In totaal beslaan zij zo’n 19.000 hectare.

Van oudsher heeft NEDECO (Netherlands Engineering Consultants) geadviseerd over de beveiliging (dijken) van het gebied en de waterbeheersing. Omstreeks 1980 kwamen er regelmatig overstromingen voor en vond men dat er een Drainage Masterplan moest komen. Ik werd als supervisor voor het maken van dit masterplan aangetrokken. Dit betekende dat ik in alle conceptstadia van voorstellen en rapportages een week in het gebied doorbracht om de diverse zaken te bekijken en te bespreken. De daadwerkelijke plannen werden gemaakt door een Venezolaans ingenieursbureau en NEDECO. De opdrachtgever was de Staatsoliemaatschappij Maraven, die verantwoordelijk was voor de veiligheid en het waterbeheer in het gebied.

In 1982 bracht ik mijn eerste bezoek. Op de diepste plekken lag het landoppervlak toen al op 5 meter beneden zeeniveau. Mij werd verteld dat er veel overstromingen waren geweest. Ik vroeg of ze luchtfoto’s hadden waarop ik kon zien waar de overstromingen plaatsvonden. Nou, die hadden ze wel, want over gegevens had ik niet te klagen. Op de foto’s zag ik dat de overstromingen in de hoeken van de rechthoekige, door wegen begrensde vakken zaten. Ik vroeg of ze wisten of de wegen hoger lagen en dit bleek het geval te zijn. De volgende dag het veld in. Toen werd de zaak snel duidelijk. Door een duiker onder een weg kun je ook heel goed oliepijpen leggen. Dit was dan ook op grote schaal gedaan, waardoor vele duikers verstopt waren.

Een andere oorzaak voor de overstromingen die werd genoemd was dat de elektrische gemalen het water niet zouden kunnen verwerken. De gemalen startten automatisch bij een zekere verhoging van de waterstand en stopten als de waterstand weer laag genoeg was. Op de polder Tia Juana stond per oppervlakteeenheid veruit de grootste bemalingscapaciteit. Het merkwaardige was echter dat Tia Juana het meeste last had van overstromingen. Ik weer met ze kijken in het veld. Het viel mij op dat de sloten naar de gemalen nogal smal waren en begon te vermoeden dat het probleem niet bij de gemalen zat, maar dat de aanvoersloten simpelweg te klein waren om het water bij de gemalen te krijgen, zodat deze steeds afsloegen nadat ze een beetje water hadden weggepompt. ’s Avonds een sommetje hierover gemaakt en dit de volgende dag voorgelegd. Ze hadden nooit gedacht dat dit het probleem was en steeds maar gemalen bijgeplaatst.

In grote lijnen was mij dus duidelijk wat de problemen waren en kon het werk aan het Drainage masterplan beginnen. Na zo’n twee jaar hadden we het hele plan klaar, inclusief de consequenties voor beheer en onderhoud. Het plan, inclusief 25 jaar beheer en onderhoud ging zo’n 50 miljoen dollar kosten. Enigszins voorzichtig presenteerden wij deze consequentie aan de heren van Maraven. Die blikten en bloosden niet van het bedrag en meldden ons na enige discussie dat het overeenkwam met de inkomsten van één dag olieproductie. Zij waren derhalve zeer gelukkig dat ze voor dit, in hun ogen geringe, bedrag voor zo’n 25 jaar de zaak geregeld hadden.

Een aantal jaren geleden werd ik gebeld, dat er in het gebied weer overstromingen waren en of ik weer beschikbaar zou zijn om te adviseren. Ze hadden het over meer neerslag door klimaatverandering. Ik heb geadviseerd om eerst maar eens te kijken of er niet weer oliepijpen door hun duikers waren gelegd. Vermoedelijk is dit het geval geweest, want ik ben niet meer gebeld.